Czym jest ISO 14001 ?

Norma międzynarodowa ISO 14001 dotyczy systemów zarządzania środowiskowego, których celem jest umożliwienie organizacji opracowanie polityki i celów środowiskowych, uwzględniając wymagania, wynikające z przepisów prawnych oraz informacje o znaczących wpływach na środowisko.

Skąd się wzięły normy serii ISO 14000?

Idea normatywnego systemu zarządzania środowiskiem wykształciła się na bazie doświadczeń i ewolucji innych koncepcji, wśród których najistotniejsze są :

• koncepcja zrównoważonego rozwoju - zakłada rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych
• filozofia kompleksowego zarządzania jakością TQM - polega na najefektywniejszym wykorzystaniu zasobów ludzkich i materialnych, by osiągnąć zamierzone cele
• systemy zarządzania jakością ISO 9000
• audity finansowe i przeglądy (audity) środowiskowe - pozwalają weryfikować bilanse finansowe, a audity środowiskowe sprawdzają czy przedsiębiorstwo spełnia i będzie spełniać wymogi ochrony środowiska, obecnie w wielu przedsiębiorstwach audity przeprowadza się w celu określenia obciążeń, jakie wynikają z zobowiązań środowiskowych

Co wyróżnia normy serii ISO 14000

Najbardziej rozpowszechnioną normą wśród norm serii ISO 14000 jest norma ISO 14001, dotycząca systemów zarządzania środowiskowego zawierająca specyfikacje takich systemów zarządzania. Norma ta jest opracowana w sposób umożliwiający zastosowanie jej do różnych typów organizacji, działających w przeróżnych branżach i warunkach społeczno-kulturowo-geograficznych. Podstawowym zadaniem normy jest wspomaganie działań związanych z ochroną środowiska i zapobieganiem zanieczyszczeniom w sposób zgodny z potrzebami organizacji. ISO 14001 ma zastosowanie dla każdej organizacji, która chce:

• wdrożyć, utrzymywać i doskonalić system zarządzania środowiskowego
• działać zgodnie z ustalona polityką i celami środowiskowymi
• pokazać zgodność swoich działań na zewnątrz: klientom, konkurentom, otoczeniu
• uzyskać certyfikat zgodności wdrożonego systemu zarządzania środowiskowego z normą ISO 14001, wystawiony przez niezależną jednostkę certyfikującą

Korzyści z ISO 14001

1. Zmniejszenie kosztów działania
   • poprawa efektywności zużycia surowców, energii i zmniejszenie ilości odpadów
   • zastąpienie surowców naturalnych innymi bez pogarszania jakości produktów
   • optymalizacja doboru surowców, materiałów i produktów
   • zwiększenie efektywności wykorzystywanej infrastruktury (obiekty, zaopatrzenie w media)
   • przygotowanie procesów magazynowania, pakowania (opakowania wielorazowe) i transportu (lepsze wykorzystanie środków transportu)
   • zagospodarowanie odpadów
2. Spełnienie wymogów prawnych dotyczących ochrony środowiska
3. Zdobycie przewagi nad konkurencją, poprzez dostosowanie proekologiczne, zanim ustawodawstwo będzie stawiało ostrzejsze wymagania
4. Zmniejszenie ryzyka środowiskowego przez uprzednie zidentyfikowanie zagrożeń i przygotowanie się na wypadek ich zaistnienia, które pozwoli uniknąć zablokowania inwestycji w związku z niedostosowaniem do uwarunkowań środowiskowych. Ponadto kryterium "wiarygodności środowiskowej" jest stosowane przy projektach finansowanych przez Bank Światowy czy Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
5. Spełnienie wymogów odbiorcy
6. Poprawa relacji ze służbami ochrony środowiska oraz lepsze postrzeganie przedsiębiorstwa w społeczeństwie
7. Wzrost zaangażowania pracowników
8. Korzyści z wdrożenia ISO 14000 są niemal bezinwestycyjne a ich efekty są widoczne prawie natychmiast

Metoda wdrożenia

Etap 1 - Wstępny przegląd środowiskowy.

Celem wstępnego przeglądu środowiskowego jest określenie:

• miejsc występowania negatywnych oddziaływań na środowisko oraz oddziaływań, które powinny być zlikwidowane
• uprawnień
• zakresu niezbędnego i efektywnego zużycia surowców i materiałów
• wielkości wydalanych zanieczyszczeń stałych, ciekłych i gazowych
• zmian w polityce środowiskowej przedsiębiorstwa

Etap 2 - Planowanie systemu zarządzania środowiskowego

Podczas planowania systemu zarządzania środowiskowego należy:

• określić politykę środowiskową organizacji oraz plan jej realizacji
• określić w odniesieniu do specyfiki działań organizacji wszystkie zobowiązania prawne oraz inne przepisy i wymagania dotyczące ochrony środowiska
• wyznaczyć cele i zadania środowiskowe wynikające z polityki środowiskowej organizacji oraz opracować program ich realizacji
• dokonać, spośród wszystkich działań organizacji mających wpływ na środowisko, identyfikacji znaczących aspektów środowiskowych, związanych z wykorzystaniem bądź zużyciem zasobów naturalnych lub występowaniem sytuacji awaryjnych

Etap 3 - Wdrażanie elementów systemu zarządzania środowiskowego

Wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego oparte jest na:

• określeniu osób odpowiedzialnych za realizację polityki środowiskowej organizacji
• zapewnieniu szkoleń pracownikom zaangażowanym w system zarządzania środowiskowego
• opracowaniu niezbędnej dokumentacji systemowej (procedury i instrukcje) dotyczącej działań mogących mieć istotny wpływ na środowisko
• zidentyfikowaniu i dokumentowaniu działań mających istotny wpływ na rolex repliki środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem potencjalnych sytuacji awaryjnych
• kontrolowaniu działań mających istotny wpływ na środowisko
• zapewnieniu zgodności podejmowanych działań z wymaganiami normy ISO 14001
• określeniu odpowiedniego systemu komunikacji z zainteresowanymi stronami zewnętrznymi

Etap 4 - Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego

Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego obejmuje następujące działania:

• prowadzenie monitorowania i pomiarów efektów działalności środowiskowej
• dokonywanie odpowiednich zapisów
• podejmowanie działań korygujących i zapobiegawczych
• auditowanie systemu
• dokonywanie przeglądów funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego